Dit boek vormt een onderdeel in een reeks die het collectief arbeidsrecht als onderwerp heeft. Het collectief arbeidsrecht is het geheel van rechtsregels dat betrekking heeft op de werkgevers- en werknemersorganisaties, de collectieve onderhandelingen over de arbeidsvoorwaarden, de overheidsinvloed op deze onderhandelingen en het collectief actierecht.
In dit boek wordt de collectieve arbeidsovereenkomst en het algemeen verbindend verklaren van bepalingen daarvan onderwerpsgewijs behandeld. De collectieve arbeidsovereenkomst is het onderhandelingsresultaat tussen werkgevers en/of werkgeversverenigingen aan de ene kant en werknemersverenigingen aan de andere kant. Het resultaat wordt bepaald door de (al dan niet veronderstelde) machtspositie van de verschillende partijen waarbij (de dreiging van) de inzet van collectieve actiemiddelen als werkstaking en uitsluiting niet worden geschuwd. De totstandkoming van een collectieve arbeidsovereenkomst betekent dat de strijdwapens in ieder geval gedurende de looptijd van de collectieve arbeidsovereenkomst worden opgeborgen. De collectieve arbeidsovereenkomst moet dan ook worden gezien als een (tijdelijke) wapenstilstandsovereenkomst. De mogelijkheid die de Minister van Sociale Zaken en Werkgelegenheid heeft om bepalingen ervan algemeen verbindend te verklaren versterkt dit effect en voorkomt onder meer concurrentie op arbeidsvoorwaarden. De collectieve arbeidsovereenkomst heeft niet alleen een paciferend effect op de arbeidsverhoudingen, maar heeft zich ook ontwikkeld tot een zelfstandige en belangrijke rechtsbron in het arbeidsrecht.
De mogelijkheid om cao-bepalingen onverbindend te verklaren is niet behandeld, omdat het gaat om een inbreuk op het uitgangspunt dat aan de totstandkoming van een collectieve arbeidsovereenkomst ten grondslag ligt, namelijk de (collectieve) contractvrijheid. De internationale aspecten die samenhangen met de collectieve arbeidsvoorwaardenvorming zijn al behandeld in deel 2 van deze reeks over het collectief arbeidsrecht. Daar waar dat nodig is, worden deze internationale aspecten in het voorliggende boek slechts kort aangestipt.
Bij het tot stand brengen van dit boek is veel aandacht geschonken aan de parlementaire stukken, de literatuur en de rechtspraak. Om de toegankelijkheid van het boek te vergroten is gebruikgemaakt van een fijnmazige hoofdstukindeling, zodat een bepaald onderwerp snel terug te vinden is. Ook is geprobeerd de leesbaarheid van het boek optimaal te laten zijn.
Over de auteur
Mr. dr. J. van Drongelen: universitair hoofddocent Sociaal Recht en Sociale Politiek Universiteit van Tilburg.
