In het lange eerste millennium van onze jaartelling was 'Nederland' steeds een grensgebied tussen de belangrijkste machtssferen in het westen van Europa en hun buren. De inwoners van de delta van Rijn, Maas en Schelde ondervonden overigens weinig last van deze positie in de marge van de beschaving. Ze deelden graag in de cultuur van bijvoorbeeld de mediterrane beschaving.
In de marge van de beschaving vertelt het verhaal van dit eerste millennium van onze jaartelling in die gebieden die later 'Nederland' zouden vormen. Er was nog geen politieke eenheid. Er was ook geen 'volk' dat zich als Nederlands beschouwde. Men identificeerde zich met de eigen verwanten, met de streek, met de eigen religie. Hoe leefden de mensen in deze marge van de beschaving? Hoe voorzagen ze in hun levensonderhoud? Hoe werd de macht uitgeoefend? Wat geloofden ze? Wat dachten ze? Wat wist men van de wereld elders? En wat waren de verschillen tussen de bewoners van de delta in de Romeinse tijd, de Frankische en Karolingische tijd, en in de tijden na het jaar 1000, toen de samenleving hier voor het eerst schuchtere, maar duidelijk stedelijke trekken begon te vertonen naast de nog eeuwenlang overwegend agrarische trekken? In de marge van de beschaving maakt de nieuwste inzichten op dit gebied toegankelijk voor een publiek van niet-specialisten.
Marco Mostert is werkzaam aan de Universiteit Utrecht.
