Ds. Johannes Hendrikus Zelle (1907-1983) was al tijdens zijn leven legendarisch. Door zijn opmerkelijke preken, gedrag en voorkomen trok hij volle kerken en ’s zondags preekte hij soms wel vijf keer. Met bulderende stem wilde hij de mensen bekeren en de psalmen zong hij luidkeels mee. Hij liet daarmee een onvergetelijke indruk achter.
Zelle kwam uit een zeer eenvoudig gezin in Leeuwarden, waar alles erop gericht was om hem predikant te laten worden. Hoe vond hij daarin zijn eigen weg? En hoe ontwikkelden de gereformeerde kerken zich gedurende die tijd?
In zijn enige kerkelijke gemeente – de Gereformeerde Kerk Rockanje – veroorzaakte zijn excentrieke optreden diepe verdeeldheid. Na zijn vervroegd emeritaat trok hij het hele land door om donderpreken te houden en lezingen over de politiek. Privé leefde hij als een zonderling in zijn stad Leeuwarden, waar zijn spartaanse leefstijl en extreme zuinigheid hem parten speelden. Het zorgde voor nog een extra dimensie in het legendarische beeld van dominee Zelle.
Deze biografie laat zien dat bij Zelle zowel in zijn werk als thuis alles zwart-wit was: Een tussenweg is er niet.
Bearn Bilker is schrijver en publicist en actief op het terrein van historie, cultuur en erfgoed.
